“นกขนรุ้ง” (Shining sunbeam) เป็นหนึ่งในตระกูลนกฮัมมิงเบิร์ด (Hummingbird) ที่แม้ลำตัวจะมีสีน้ำตาลธรรมดาทั่วไป แต่บริเวณขนด้านหลังของมันจะ “ประกายแสงสีรุ้งสวยงาม” โดยมันเป็นฮัมมิงเบิร์ดสายพันธุ์เดียวที่มีขนสีรุ้งแบบนี้ (ทั้งนี้ ฮัมมิงเบิร์ดคือสายพันธุ์นกที่มีขนาดเล็กที่สุดในโลก บินถอยหลังได้ แล้วก็กินน้ำหวานจากดอกไม้ได้ด้วย)
“เจ้าซันบีม” เป็นนกขนาดจิ๋วที่มีขนาดความยาวลำตัวเพียง 12-13 เซนติเมตรเท่านั้น (หรือเทียบเท่านิ้วหัวแม่มือของคนเราแค่นั้นเอง) มีน้ำหนักราว 7-8 กรัม ได้รับการบันทึกว่ามีตัวตนครั้งแรกในปี ค.ศ.1843 สามารถพบได้ตลอดแนวเทือกเขาแอนดีส ประเทศโคลอมเบีย เอกวาดอร์ และเปรู
สิ่งหนึ่งที่มันต่างไปจากนกฮัมมิงเบิร์ดและนกสายพันธุ์อื่น คือมีนิสัยหวงอาณาเขตมาก นกขนรุ้งมักจะทำตัวเป็นเจ้าของดอกไม้และพื้นที่-ที่มันหากิน หากมีฮัมมิงเบิร์ดตัวอื่นมากินน้ำหวานจากดอกไม้ของมัน มันจะเข้าโจมตีนกตัวนั้นทันที ช่างภาพบางคนเล่าว่า “บางทีหากพวกเขาเข้าใกล้มากเกินไป ก็อาจถูกโจมตีได้เช่นกัน”
สำหรับการผสมพันธุ์จะมีฤดูการผสมพันธุ์ที่แตกต่างกันไปตามแต่ละพื้นที่ เช่น โคลอมเบีย : ช่วงเดือนมีนาคม-กันยายน , เอกวาดอร์ : ช่วงเดือนกุมภาพันธ์-เมษายน และ เปรู : พฤศจิกายน-เมษายน
พวกมันสามารถสร้างรังจากตะไคร่น้ำและเส้นใยพืชได้ โดยจะอยู่สูงจากพื้นดินประมาณ 10 เมตร ปัจจุบัน IUCN ประเมินสถานะเสี่ยงสูญพันธุ์ของนกขนรุ้งคือ “กังวลน้อยสุด” และแม้จะไม่ทราบจำนวนประชากรที่ชัดเจน แต่เชื่อว่าพวกมันยังห่างไกลจากการเสี่ยงสูญพันธุ์เนื่องจากการกระจายตัวอยู่หลากหลายพื้นที่
เพิ่มเติม – ความลับของนกฮัมมิงเบิร์ด : พวกมันเป็นนกเพียงชนิดเดียวที่สามารถบินถอยหลังได้ เนื่องจากโครงสร้างกระดูกข้อต่อที่เชื่อมระหว่างปีกและลำตัวมีลักษณะเป็นเบ้ากลม ทำให้การกระพือปีกจึงสามารถหมุนได้อิสระ 180 องศาทุกทิศทาง (ต่างจากนกทั่วไปที่เป็นบานพับ สามารถกระพือปีกขึ้น-ลงได้อย่างเดียว)
นอกจากนี้ฮัมมิงเบิร์ดยังเป็นนกชนิดเดียวที่สามารถ “รักษาระดับการบินให้อยู่นิ่งกลางอากาศได้” (บินอยู่กับที่ได้) นั่นเป็นเพราะปากของฮัมมิ่งเบิร์ดสามารถสร้างแรงยก (Lift force) ได้ทั้งการกระพือปีกขึ้นและลง หมายความว่าฮัมมิงเบิร์ดสามารถสร้างแรงต้านอากาศเหนือปีกและใต้ปีกให้เท่ากันได้ คล้ายกับการบินของผึ้งนั่นเอง ซึ่งจะต่างจากนกทั่วไปที่สร้างแรงยกได้จากการกระพืบปีกลง จึงต้องบินไปด้านหน้าเท่านั้นไม่สามารถบินอยู่กับที่นั่นเอง
